Bydgoski żeton brakteatowy z 2003 r.

Numizmatyczna historia Bydgoszczy sięga 1346 r. kiedy to król Kazimierz III Wielki nadał miastu przywilej lokacyjny, w którym zapisano prawo do bicia monety pospolitej. Nie ma pewności, czy miasto skorzystało z tego uprawnienia, jednak niektórzy badacze przywołują istnienie monety z napisem „MONETA BIDGOSK”, jak również brakteatów guziczkowych z literą „B”, które mogą o tym świadczyć. Nie ma już natomiast żadnych wątpliwości, że mennica w Bydgoszczy działała i wybijała monety w okresie od 1594 r. do 1688 r.

Jedną z instytucji zajmujących się bydgoską menniczą przeszłością jest tamtejsze Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego, posiadające od 1966 r. Dział Numizmatyki. W zbiorach muzealnych znajdują się nie tylko monety pochodzące z mennicy bydgoskiej, ale z całej Polski, jak również banknoty oraz medale pamiątkowe i okolicznościowe.

Żetony pamiątkowe z XXXII. Ogólnopolskiej Giełdy Rzeczy Dawnych i Osobliwości w Łodzi z 2017 r.

Ogólnopolska Giełda Rzeczy Dawnych i Osobliwości organizowana jest w Łodzi już od kilkudziesięciu lat i na stałe wpisała się już do kolekcjonerskiego kalendarza. Pierwszy raz wybrałem się na tę imprezę chyba jeszcze w czasach licealnych, na pewno była ona wówczas jeszcze organizowana wewnątrz Hali Sportowej MOSiR. Oczywiście z różnych przyczyn nie zawsze udaje mi się dotrzeć na każdą edycję, m.in. nie dałem rady wziąć udziału w giełdzie zorganizowanej w dniach 25-26 listopada 2017 r. Ostatecznie nie było tego złego, bo szukając na początku 2018 r. informacji o dacie kolejnej edycji natrafiłem na taką grafikę:

^{Źródło: Mennica Mazowiecka (obecnie grafiki nie ma już na stronie www)}

Muszę przyznać, ze mocno mnie ona wówczas zaskoczyła, gdyż nic a nic nie słyszałem o jakichkolwiek planach wybijania podczas Giełdy okolicznościowych żetonów, jednak jak się okazało na stronie internetowej Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w dziale „Aktualności” faktycznie wisiała zapowiedź, w której podkreślono, że na stoisku PTN-u będzie można wziąć udział w konkursie wiedzy numizmatycznej oraz „po raz pierwszy w Łodzi wyemitujemy pamiątkowy żeton”.

Pamiątkowy żeton z kuźnicy w Frohnau (Niemcy)

Frohnau to niewielkie miasteczko (wg Wiki w 2011 r. liczyło 924 mieszkańców), położone w południowej Saksonii, niecałe 10 km od granicy niemiecko-czeskiej. Jego historia sięga końca XIV w., a swój największy rozwój przeżywało w wieku XVI, gdy odkryto w okolicach miasta złoża srebra. Do odkrycia pokładów tego cennego kruszcu doszło w październiku 1491 r., a dokonał tego Caspar Nietzel, który zauważył rudę srebra w masywie Schreckenberg. Jeszcze tego samego roku zebrał się sąd górniczy, który podjął decyzję o eksploatacji złoża, a w 1496 r. postanowiono o założeniu osady Neustadt am Schreckenberg (dzisiaj Annaberg-Buchholz). Obydwie te decyzje zapadły w pomieszczeniach, znajdujących w istniejącej do dzisiaj kuźnicy w Frohnau.

^{Kuźnica w Frohnau (licencja: CC BY-SA 3.0 Deed)}

Żeton „Światowego Spotkania Łodzian” z 1992 r.

Przemiana ustrojowa z końca lat 80-tych XX w. bardzo mocno dotknęła Łódź. Upadek przemysłu włókienniczego doprowadził miasto do gwałtownej zapaści i niemalże bankructwa. Władze Łodzi na początku lat 90-tych XX w. podjęło wiele inicjatyw mających na celu poprawę beznadziejnej sytuacji metropolii. Jednym z pomysłów było organizowanie przeróżnych wydarzeń kulturowych, by ściągnąć do Łodzi turystów, zainteresować potencjalnych inwestorów. Jedną z takich imprez było „Światowe Spotkanie Łodzian”, które odbywało się od 16 do 18 września 1992 r.

Żeton Elżbiety z Bobolusk

W historii polskiego mennictwa w większości przypadków łatwo wskazać numizmaty, które były tymi „pierwszymi”, jak np. pierwszy trojak z 1528 r., pierwszy ort z 1608 r. etc. W przypadku pieniądza dominialnego, dzięki pracy Tadeusza Kałkowskiego „Tysiąc lat monety polskiej” za najstarszy polski pieniądz dominialny uważany jest żeton Elżbiety z Bobolusk. Czy jednak temu numizmatowi faktycznie słusznie należy się to miano?

Wskazany żeton po raz pierwszy został odnotowany w literaturze pod koniec lat 30-tych XIX w pierwszym tomie „Gabinetu medalów polskich…” Edwarda hr. Raczyńskiego, który umieścił go pośród medali wybitych za panowania Zygmunta II Augusta[1]. Opisując przedmiotowy numizmat autor wskazał, że wymieniony w napisie otokowym najwyższy pisarz to Alżbieta z Bobolusk (bo mógł posiadać żeńskie imię) lub, co bardziej prawdopodobne, Alżbieta była żoną owego najwyższego pisarza. Dodatkowo E. hr. Raczyński stwierdził, że nie jest w stanie określić pochodzenia tego numizmatu, jednak posiłkując się herbarzem Niesieckiego, przywołał ród Boboleckich, którzy mieli swój majątek w ziemi poznańskiej.

_{Edward hr. Raczyński, Gabinet medalów polskich oraz tych, które się dziejów Polski tyczą począwszy od najdawniejszych aż do końca panowania Jana III (1513-1696), tom I, Wrocław 1838 r., str. 165, nr 32}

Żetony Wydziału Metali Nieżelaznych AGH w Krakowie

W dniach 16-18 maja 2019 r. w Krakowie odbyła się 19. edycja Festiwalu Nauki i Sztuki w Krakowie. Jak można przeczytać na oficjalnej stronie www imprezy, Festiwal, organizowany od 2001 r. przez krakowskie uczelnie akademickie i instytuty PAN, ma na celu popularyzowanie nauki i sztuki. Główna ideą Festiwalu jest „prezentacja osiągnięć naukowych i artystycznych, ukazanie praktycznych korzyści wynikających z postępu naukowego i innowacyjności oraz ich wpływu na jakość życia”.

Turystyczny „denar” z Kamienia

Pozostanę w temacie pamiątkowych, turystycznych żetonów, które wzorowane są na oryginalnych, dawnych monetach. Przygotowują poprzedni wpis zastanawiałem się, czy są jeszcze jakieś takie żetony, o które chociaż co jakiś czas ludzie pytają na forach, albo pojawiają się w sprzedaży jako oryginały „ze starej kolekcji po dziadku”. Przyszło mi wtedy do głowy, że kilkukrotnie rozwiewałem nadzieje w przypadku jednego takiego numizmatu (choć muszę przyznać, że już od jakiegoś czasu nie widziałem pytań o niego). I tak myśl od myśli, jak kamyk do kamyka, i przypomniałem sobie, że dawno, dawno, dawno temu pojechałem wraz z rodzicami na wycieczkę do Wolina. Tam, przy lokalnym muzeum, można było samodzielnie sobie wybić właśnie takie żetoniki na pamiątkę.

Pamiątkowy pieniądz krzyżacki

Długo zbierałem się do napisania tego tekstu. W końcu każdy kiedyś natknął się na te pamiątkowe turystyczne żetony. Sprzedają je w końcu w ilościach tonażowych chyba we wszystkich zamkach krzyżackich i okolicy. Częściej jednak występują one w Internecie na wszelkiej maści portalach, forach i grupach numizmatycznych z prośbami o identyfikację, bądź ofertami sprzedaży, najczęściej z historiami o znalezieniu ich na polu/strychu/kolekcji po dziadku.

Pamiątkowy żeton z okazji urodzin łódzkiego Księżego Młyna

W poprzedni weekend, tj. 9 i 10 czerwca 2018 r., na łódzkim Księżym Młynie odbyła się impreza „Urodziny Księżego Młyna”. Na informację o tym wydarzeniu natrafiłem dzięki jednemu z portali społecznych, gdzie wyświetlił mi się poniższy plakat. W pierwszej chwili uznałem, że raczej to nie jest impreza dla mnie, gdyż podejrzewałem, iż może mieć ona raczej charakter rodzinnego pikniku z atrakcjami skierowanymi głownie do dzieci oraz ich rodziców. Jednak informacja, że w trakcie urodzin odbędzie się „wybijanie monet” zmieniły moje zdanie i wiedziałem, że niezależnie od wszystkiego pojawię się w sobotę lub niedzielę na Księżym Młynie.

Uwaga na żeton „1 złoty” Stowarzyszenia Historycznego im. 10 Pułku Piechoty w Łowiczu

Kilka dni temu na Allegro pojawiła się w dziale „Monety zastępcze do 1999 r.” aukcja o tytule „1 zł 10 pp Łowicz„. Z racji tego, że monety wojskowe z Łowicza należą do dosyć rzadkich (najpopularniejsza złotówka jest szacowana przez śp. Bulkiewicza oraz p. Jakubowskiego na 6-10 egzemplarzy (!)), i nieczęsto pojawiają się w sprzedaży,  od razu zainteresowałem się licytacją.