Żetony reklamowe znane są od dziesiątków lat, pierwsze z nich pojawiły się już w XIX w. Cel ich emitowania był prosty i oczywisty – miały stanowić reklamę towarów i usług emitenta, zachęcając potencjalnego klienta do odwiedzenia danego sklepu, przedsiębiorstwa, zakupu określonego przedmiotu etc.
Niedawno, przy okazji zakupu grupy numizmatów, do mojego zbioru trafił francuski żeton reklamowy papierosów marki „Gauloises Blondes”. Została ona stworzona w 1986 r. przez należący do państwa francuskiego koncern tytoniowy SEITA i podobno jest bardzo popularna nie tylko we Francji, ale też na światowych rynkach.
Sam numizmat jest dosyć nietypowy – a przez to ciekawszy – jak na żeton reklamowy. Zawiera wprawdzie nazwę, logo (galijski hełm ze skrzydłami) oraz motto (Liberté toujours) marki papierosów, jednak nie są to motywy dominujące. Zdecydowanie pierwszą rzeczą jaka przykuwa uwagę odbiorcy są centralnie umieszczone słowa OUI oraz NON po różnych stronach żetonu. Być może wiąże się to z ówczesnym prawem francuskim, które w latach 90-tych XX w. coraz bardziej stawało się antynikotynowe i ograniczało możliwości reklamy wyrobów tytoniowych. Taki układ i projekt żetonu z jednej strony bowiem był swoistą, choć nienachalną, reklamą papierosów „Gauloises Blondes”, ale jednocześnie mógł służyć pomocą przy podejmowaniu przypadkowych decyzji, stanowiąc pewien rodzaj zabawy, co podprogowo mogło wpływać na palacza poprzez stworzenie powiązania papierosów z czymś przyjemnym.
W przypadku żetonów bardzo rzadko istnieje możliwość dokładnego określenia czasu i miejsca jego emisji, a jeszcze rzadziej określenia kto je wybił. W tym przypadku, wyjątkowo wiadomo kiedy, kto i gdzie wykonał przedstawiony numizmat. Wszystkie istotne informacje zawarto bowiem na stronie „OUI”. Dostrzec tam można zarówno rok emisji, jak znaki mennicze mennicy oraz mincmistrza. Dzięki temu wiadomo, że żetony zostały wybite w 1999 r. w mennicy w Utrechcie (Holandia), kierowanej wówczas przez mincmistrza Chrisa van Draanena.
Zagadką pozostaje jednak nakład emisji oraz to, dla kogo wykonano omawiane żetony – w 1999 r. bowiem francuska SEITA została połączona z hiszpańskim koncernem tytoniowym Tabacalera, tworząc istniejący do dzisiaj koncern Altadis. Na żetonach niestety nie wskazano firmy produkującej papierosy, nie wiadomo zatem, czy wybicie żetonów zamówiła jeszcze SEITA, czy już Altadis.
Na zakończenie, dosyć intrygująco prezentują się umieszczone na żetonie łacińskie sentencje. Z jednej strony (OUI) widoczny jest cytat pochodzący od Wergiliusza: „ASPIRAT PRIMO FORTUNA LABORI” tj. szczęście sprzyja pierwszemu przedsięwzięciu, z drugiej strony (NON) natomiast zapisano paremię „IGNIS AURUM PROBAT MISERIA FORTIS VIROS”, czyli ogień wypróbowuje złoto, nieszczęścia dzielnych mężów. Doprawdy intrygujące połączenie z reklamą papierosów…
Zastępczy 